KITAB RIADHUS-SALIHIN KARANGAN IMAM NAWAWI
KITAB RIADHUS-SALIHIN KARANGAN IMAM NAWAWI
Riwayat Hidup Ringkas Pengarang
Beliau
ialah Muhyiddin Abu Zakaria bin Yahya bin Syirfu al-Nawawi. Digelar
sebagai al-Nawawi kerana dilahirkan di Nawa dalam wilayah Damsyiq Syria
pada 631 Hijrah. Beliau merupakan tokoh yang penting di dalam mazhab
Syafie.
Beliau
mula menghafal al-Quran sejak kecil lagi. Pada tahun 649 Hijrah ketika
umurnya 19 tahun, beliau datang ke kota Damsyiq untuk belajar. Di sana
beliau memasuki madrasah al-Ruwahiyyah dan mula menghafal beberapa kitab
fiqh, antaranya kitab al-Tanbih dalam tempoh empat bulan setengah dan
kitab al-Muhazzab di dalam bahagian ibadat. Di antara guru-gurunya ialah
Abdul Aziz bin Muhammad al-Ansari, Zainuddin bin Abdul Daim, Zainuddin
Khalq bin Yusof, Taqiuddin bin Abi al-Yassir dan lain-lain.
Beliau
banyak mengarang dan menyusun kitab-kitab hadis dan juga syarahnya.
Antara yang terkenal daripada hasil karangan beliau ialah Sarah Muslim,
Riyadus-Salihin iaitu kitab yang akan dibincangkan, al-Azkar, al-Tibyan
fi Adab Hamalat Qur’an, al-Irsyad wal al-Taqrib fi Ulum al-Hadith,
al-Aidah fi Manasik al-Hajj, Syarah Muhazzab, al-Raudah, Tahzib al-Asma’
wa al-Lughat, al-Minhaj dan Matan Arbai’in.
Kehidupannya
sehari-hari sekadar memelihara tubuh badannya dan hanya makan sekali
sehari. Ini kerana beliau terlalu banyak memperuntukkan masa untuk
mengarang dan menghasilkan sumbangan untuk umat Islam. Sehingga
dikatakan kerana kesibukannya, beliau tidak sempat memikirkan urusan
perkahwinan dan membujang sehingga ke akhir hayatnya.
Beliau
juga seorang yang berani menyatakan kebenaran. Kerana keberaniannya,
beliau telah diusir dari Syam akibat satu fatwanya yang tidak
menyenangkan hati sultan al-Malik al-Zahir.
Imam Nawawi wafat pada 24 Rejab 676 H ketika usianya 45 tahun dan dimakamkan di Nawa, tempat kelahirannya.
Pengenalan Ringkas Kitab Riadhus-Salihin
‘Riyadh’
di dalam bahasa Melayu bermakna taman. Manakala ‘Salihin’ sebagaimana
yang diketahui umum ialah orang-orang soleh. Oleh yang demikian, judul
kitab yang diletakkan sendiri oleh Imam Nawawi ini bermaksud ‘Taman
Orang-orang Yang Soleh’ memberikan gambaran bahawa isi kandungan kitab
ini tentulah berkisar mengenai panduan hidup seorang manusia muslim yang
berazam untuk menjadi seorang yang soleh. Di atas tujuan inilah, Imam
Nawawi sendiri menegaskan di dalam pendahuluan kitab ini bahawa beliau
berusaha untuk mengumpulkan secara ringkas hadis-hadis yang mampu
menjadi panduan lengkap kepada umat Islam untuk menjalani hidup di bawah
naungan keredhaan Allah SWT. [1]
Oleh yang demikian, kita akan mendapati bagaimana isi kandungan kitab
ini terdiri daripada hadis-hadis yang mencangkupi seluruh urusan
kehidupan dan agama umat Islam.
Imam
Nawawi selesai menyusun kitab ini pada hari Isnin yang keempat di dalam
bulan Ramadhan pada tahun 670H sebagaimana yang disebutkan di dalam
penutup kitabnya.
Cetakan dan Terbitan
Naskhah kitab yang dijadikan bahan kajian oleh penulis ini berjudul Riadhus Salihin Min Kalam Sayyidil Mursalin
karangan Imam Nawawi yang telah dihuraikan semula oleh Mustaffa bin
Muhammad ‘Ammarah. Naskhah ini diterbitkan oleh Maktabah wa Matba’ah
Muhammad Huda Wa Awladuh dan tidak meletakkan tarikh cetakan sebagaimana
buku-buku yang lain. Juga tidak dapat dikesan dari negara manakah
naskhah ini dicetak kerana ia tidak mencatatkan sebarang maklumat
kecuali penerbit sahaja.
Kaedah Penyusunan Kitab
Imam
Nawawi memulakan kitab Riyadhus-Salihin dengan muqaddimah yang ringkas.
Beliau menerangkan di dalam muqaddimah ini sebab-sebab yang mendorong
kepada penyusunan kitab ini. Antaranya ialah beliau mahu agar ia menjadi
pedoman bagi mereka yang ingin mendekatkan dirinya kepada Allah. Beliau
mendatangkan satu hadis yang menjadi pendorongnya yang bermaksud :
“Sesiapa yang menunjukkan kepada kebaikan, baginya pahala sebagaimana
pembuatnya.”[2]
Beliau
juga menyatakan keinginannya untuk menjadikan kitab ini hanya
mengandungi hadis-hadis yang sahih sahaja. Ini untuk memudahkan pembaca
beramal dengan isi kandungan kitab ini tanpa ragu-ragu.
Sebagai
sebuah kitab yang mengandungi hadis-hadis yang lebih menjurus kepada
pembentukan akhlak dan peribadi, beliau memulakan dengan Bab Ikhlas dan
Menghadirkan Niat sebagai stau syarat untuk diterima amalan. Ia diikuti
dengan bab-bab seperti Bab Taubat, Sabar, Siddiq, Taqwa, Istiqomah,
Mujahadah sehinggalah kepada Bab Mencegah Amanah Daripada Diberikan
Kepada Yang Meminta.
Selain
itu, Imam Nawawi juga mengkategorikan hadis-hadis kepada beberapa bab
yang utama atau dinamakan sebagai kitab. Di antara kitab-kitab yang
terdapat di dalam Riadhus-Salihin ini ialah Kitab Adab, Kitab Adab
Makan, Kitab Pakaian, Kitab Adab Tidur, Kitab Salam, Kitab Menziarahi
Orang Sakit, Kitab Adab Musafir, Kitab Kelebihan, Kitab Iktikaf dan
Kitab Zikir-zikir.
Setiap
kitab ini mengandungi bab-bab yang kecil yang diletakkan hadis di
dalamnya. Sebagai contoh, Kitab Adab Makan mengandungi 17 bab antaranya
ialah Bab Membaca Tasmiah Semasa Memulakan Makan dan Tahmid Selepasnya,
Bab Larangan Mencela Makanan dan Digalakkan Memujinya, Bab Galakan Makan
Dengan Tiga Jari dan sebagainya.
Setiap
bab pula mengandungi beberapa hadis yang berkaitan dengannya. Sebagai
contoh, Bab Membaca Tasmiah Semasa Memulakan Makan dan Tahmid Selepasnya
mengandungi 9 buah hadis.
Kesimpulannya, Riadhus-Salihin mengandungi sekitar 750 – 800 buah hadis[3] yang tersimpul pula di dalam beberapa bab di bawah kategori kitab-kitab yang berlainan.
Kekuatan Riadhus-Salihin
Tentunya
sebagai sebuah kitab yang masyhur, ia sesuai dijadikan rujukan oleh
generasi terkemudian berdasarkan ketepatan fakta dan penelitian Imam
Nawawi dalam pengambilan hadis. Isu-isu targhib dan tarhib diangkat
dengan begitu sempurna berdasarkan hadis-hadis yang sahih memberikan
satu keselesaan kepada pembaca untuk melakukan amalan berdasarkan
kandungan kitab ini. Ia satu kelebihan yang cukup ketara bagi kitab ini
di tengah-tengah kebanjiran hadis-hadis palsu dan rekaan di dalam isu
targhib dab tarhib yang menyebabkan umat Islam menjadi keliru di dalam
menentukan pendirian dan sikap.
Pembahagian
bab dan kitab juga dibuat dalam keadaan tersusun dan memudahkan kepada
pembaca membuat rujukan tentang tajuk-tajuk tertentu tanpa perlu
melakukan usaha semula mengumpulkan hadis-hadis yang berkaitan.
Kelemahan
Walaupun
pembahagian bab dan kitab sudah dibuat dalam keadaan tersusun,
hadis-hadis yang disenaraikan pula agak kucar-kacir dari sudut
penyusunan. Ketiadaan nombor hadis juga menyebabkan kesukaran untuk
pembaca melakukan rujukan semula terhadaop satu-satu isu ataupun hadis.
Walau bagaimanapun, ini dianggap satu perkara biasa pada zaman Imam
Nawawi menyusun kitabnya ini ditambah pula dengan ketiadaan alat-alat
canggih seperti hari ini.
Kesimpulan
Kitab
Riadhus-Salihin ini sesuai untuk dijadikan rujukan untuk semua golongan
bermula golongan profesional, teknokrat, pelajar-pelajar IPT dan
sehinggalah kepada masyarakat pendalaman yang cintakan ilmu dan sunnah
Rasulullah SAW. Ia sesuai dijadikan bahan kuliah berdasarkan isi
kandungannya yang telah dibahagikan menurut kategori-kategori yang telah
ditentukan.
[1] Muhyiddin Abu Zakaria bin Yahya bin Syirfu al-Nawawi (t.t) Riadhus Salihin Min Kalam Sayyidil Mursalin, Maktabah wa Matba’ah Muhammad Huda Wa Awladuh, halaman 11.
[2] Maksud hadis riwayat Muslim (no. 3509), Abu Daud (no. 4464), Tirmizi (no.2595) dan Ahmad (no. 16465)
[3]
Berdasarkan kepada carian perkataan ‘Sallallahu ‘Alaihi Wasallam’ di
dalam perisian Maktabah Syamilah. Ini kerana di dalam kitab yang
bercetak tidak mengandungi nombor hadis.
http://ahmadfadhli.wordpress.com/2008/06/23/kitab-riadhus-salihin-karangan-imam-nawawi/
Comments
Post a Comment