KITAB RIADHUS-SALIHIN KARANGAN IMAM NAWAWI


KITAB RIADHUS-SALIHIN KARANGAN IMAM NAWAWI

Riwayat Hidup Ringkas Pengarang

          Beliau ialah Muhyiddin Abu Zakaria bin Yahya bin Syirfu al-Nawawi. Digelar sebagai al-Nawawi kerana dilahirkan di Nawa dalam wilayah Damsyiq Syria pada 631 Hijrah. Beliau merupakan tokoh yang penting di dalam mazhab Syafie. 

          Beliau mula menghafal al-Quran sejak kecil lagi. Pada tahun 649 Hijrah ketika umurnya 19 tahun, beliau datang ke kota Damsyiq untuk belajar. Di sana beliau memasuki madrasah al-Ruwahiyyah dan mula menghafal beberapa kitab fiqh, antaranya kitab al-Tanbih dalam tempoh empat bulan setengah dan kitab al-Muhazzab di dalam bahagian ibadat. Di antara guru-gurunya ialah Abdul Aziz bin Muhammad al-Ansari, Zainuddin bin Abdul Daim, Zainuddin Khalq bin Yusof, Taqiuddin bin Abi al-Yassir dan lain-lain.

          Beliau banyak mengarang dan menyusun kitab-kitab hadis dan juga syarahnya. Antara yang terkenal daripada hasil karangan beliau ialah Sarah Muslim, Riyadus-Salihin iaitu kitab yang akan dibincangkan, al-Azkar, al-Tibyan fi Adab Hamalat Qur’an, al-Irsyad wal al-Taqrib fi Ulum al-Hadith, al-Aidah fi Manasik al-Hajj, Syarah Muhazzab, al-Raudah, Tahzib al-Asma’ wa al-Lughat, al-Minhaj dan Matan Arbai’in. 

          Kehidupannya sehari-hari sekadar memelihara tubuh badannya dan hanya makan sekali sehari. Ini kerana beliau terlalu banyak memperuntukkan masa untuk mengarang dan menghasilkan sumbangan untuk umat Islam. Sehingga dikatakan kerana kesibukannya, beliau tidak sempat memikirkan urusan perkahwinan dan membujang sehingga ke akhir hayatnya.


          Beliau juga seorang yang berani menyatakan kebenaran. Kerana keberaniannya, beliau telah diusir dari Syam akibat satu fatwanya yang tidak menyenangkan hati sultan al-Malik al-Zahir. 

          Imam Nawawi wafat pada 24 Rejab 676 H ketika usianya 45 tahun dan dimakamkan di Nawa, tempat kelahirannya.

Pengenalan Ringkas Kitab Riadhus-Salihin

          ‘Riyadh’ di dalam bahasa Melayu bermakna taman. Manakala ‘Salihin’ sebagaimana yang diketahui umum ialah orang-orang soleh. Oleh yang demikian, judul kitab yang diletakkan sendiri oleh Imam Nawawi ini bermaksud ‘Taman Orang-orang Yang Soleh’ memberikan gambaran bahawa isi kandungan kitab ini tentulah berkisar mengenai panduan hidup seorang manusia muslim yang berazam untuk menjadi seorang yang soleh. Di atas tujuan inilah, Imam Nawawi sendiri menegaskan di dalam pendahuluan kitab ini bahawa beliau berusaha untuk mengumpulkan secara ringkas hadis-hadis yang mampu menjadi panduan lengkap kepada umat Islam untuk menjalani hidup di bawah naungan keredhaan Allah SWT. [1] Oleh yang demikian, kita akan mendapati bagaimana isi kandungan kitab ini terdiri daripada hadis-hadis yang mencangkupi seluruh urusan kehidupan dan agama umat Islam. 

          Imam Nawawi selesai menyusun kitab ini pada hari Isnin yang keempat di dalam bulan Ramadhan pada tahun 670H sebagaimana yang disebutkan di dalam penutup kitabnya.

Cetakan dan Terbitan

            Naskhah kitab yang dijadikan bahan kajian oleh penulis ini berjudul Riadhus Salihin Min Kalam Sayyidil Mursalin karangan Imam Nawawi yang telah dihuraikan semula oleh Mustaffa bin Muhammad ‘Ammarah. Naskhah ini diterbitkan oleh Maktabah wa Matba’ah Muhammad Huda Wa Awladuh dan tidak meletakkan tarikh cetakan sebagaimana buku-buku yang lain. Juga tidak dapat dikesan dari negara manakah naskhah ini dicetak kerana ia tidak mencatatkan sebarang maklumat kecuali penerbit sahaja.

Kaedah Penyusunan Kitab

Imam Nawawi memulakan kitab Riyadhus-Salihin dengan muqaddimah yang ringkas. Beliau menerangkan di dalam muqaddimah ini sebab-sebab yang mendorong kepada penyusunan kitab ini. Antaranya ialah beliau mahu agar ia menjadi pedoman bagi mereka yang ingin mendekatkan dirinya kepada Allah. Beliau mendatangkan satu hadis yang menjadi pendorongnya yang bermaksud : “Sesiapa yang menunjukkan kepada kebaikan, baginya pahala sebagaimana pembuatnya.”[2]

          Beliau juga menyatakan keinginannya untuk menjadikan kitab ini hanya mengandungi hadis-hadis yang sahih sahaja. Ini untuk memudahkan pembaca beramal dengan isi kandungan kitab ini tanpa ragu-ragu.

          Sebagai sebuah kitab yang mengandungi hadis-hadis yang lebih menjurus kepada pembentukan akhlak dan peribadi, beliau memulakan dengan Bab Ikhlas dan Menghadirkan Niat sebagai stau syarat untuk diterima amalan. Ia diikuti dengan bab-bab seperti Bab Taubat, Sabar, Siddiq, Taqwa, Istiqomah, Mujahadah sehinggalah kepada Bab Mencegah Amanah Daripada Diberikan Kepada Yang Meminta.

          Selain itu, Imam Nawawi juga mengkategorikan hadis-hadis kepada beberapa bab yang utama atau dinamakan sebagai kitab. Di antara kitab-kitab yang terdapat di dalam Riadhus-Salihin ini ialah Kitab Adab, Kitab Adab Makan, Kitab Pakaian, Kitab Adab Tidur, Kitab Salam, Kitab Menziarahi Orang Sakit, Kitab Adab Musafir, Kitab Kelebihan, Kitab Iktikaf dan Kitab Zikir-zikir. 

Setiap kitab ini mengandungi bab-bab yang kecil yang diletakkan hadis di dalamnya. Sebagai contoh, Kitab Adab Makan mengandungi 17 bab antaranya ialah Bab Membaca Tasmiah Semasa Memulakan Makan dan Tahmid Selepasnya, Bab Larangan Mencela Makanan dan Digalakkan Memujinya, Bab Galakan Makan Dengan Tiga Jari dan sebagainya. 

Setiap bab pula mengandungi beberapa hadis yang berkaitan dengannya. Sebagai contoh, Bab Membaca Tasmiah Semasa Memulakan Makan dan Tahmid Selepasnya mengandungi 9 buah hadis.

Kesimpulannya,  Riadhus-Salihin mengandungi sekitar 750 – 800 buah hadis[3] yang tersimpul pula di dalam beberapa bab di bawah kategori kitab-kitab yang berlainan.

Kekuatan Riadhus-Salihin
          Tentunya sebagai sebuah kitab yang masyhur, ia sesuai dijadikan rujukan oleh generasi terkemudian berdasarkan ketepatan fakta dan penelitian Imam Nawawi dalam pengambilan hadis. Isu-isu targhib dan tarhib diangkat dengan begitu sempurna berdasarkan hadis-hadis yang sahih memberikan satu keselesaan kepada pembaca untuk melakukan amalan berdasarkan kandungan kitab ini. Ia satu kelebihan yang cukup ketara bagi kitab ini di tengah-tengah kebanjiran hadis-hadis palsu dan rekaan di dalam isu targhib dab tarhib yang menyebabkan umat Islam menjadi keliru di dalam menentukan pendirian dan sikap.
          Pembahagian bab dan kitab juga dibuat dalam keadaan tersusun dan memudahkan kepada pembaca membuat rujukan tentang tajuk-tajuk tertentu tanpa perlu melakukan usaha semula mengumpulkan hadis-hadis yang berkaitan.

Kelemahan
          Walaupun pembahagian bab dan kitab sudah dibuat dalam keadaan tersusun, hadis-hadis yang disenaraikan pula agak kucar-kacir dari sudut penyusunan. Ketiadaan nombor hadis juga menyebabkan kesukaran untuk pembaca melakukan rujukan semula terhadaop satu-satu isu ataupun hadis. Walau bagaimanapun, ini dianggap satu perkara biasa pada zaman Imam Nawawi menyusun kitabnya ini ditambah pula dengan ketiadaan alat-alat canggih seperti hari ini.

Kesimpulan
          Kitab Riadhus-Salihin ini sesuai untuk dijadikan rujukan untuk semua golongan bermula golongan profesional, teknokrat, pelajar-pelajar IPT dan sehinggalah kepada masyarakat pendalaman yang cintakan ilmu dan sunnah Rasulullah SAW. Ia sesuai dijadikan bahan kuliah berdasarkan isi kandungannya yang telah dibahagikan menurut kategori-kategori yang telah ditentukan.

[1] Muhyiddin Abu Zakaria bin Yahya bin Syirfu al-Nawawi (t.t) Riadhus Salihin Min Kalam Sayyidil Mursalin, Maktabah wa Matba’ah Muhammad Huda Wa Awladuh, halaman 11.
[2] Maksud hadis riwayat Muslim (no. 3509), Abu Daud (no. 4464), Tirmizi (no.2595) dan Ahmad (no. 16465)
[3] Berdasarkan kepada carian perkataan ‘Sallallahu ‘Alaihi Wasallam’ di dalam perisian Maktabah Syamilah. Ini kerana di dalam kitab yang bercetak tidak mengandungi nombor hadis. 

 http://ahmadfadhli.wordpress.com/2008/06/23/kitab-riadhus-salihin-karangan-imam-nawawi/

Comments

Popular posts from this blog